4' διάβασμα
 |
| Το Ασοσιέιτεντ Πρες συνεχίζει να αποδίδει αυτήν τη, βραβευμένη με Πούλιτζερ, φωτογραφία του 1972 στον Νικ Ουτ. credit: Nick Ut/Associated Press |
Τα ερωτήματα σχετικά με τα δικαιώματα μιας διάσημης φωτογραφίας από τον πόλεμο του Βιετνάμ διχάζουν εδώ και μήνες την κοινότητα των φωτορεπόρτερ.
Ποιος ήταν ο πραγματικός φωτογράφος πίσω από την εικόνα που καθόρισε τον πόλεμο του Βιετνάμ;
Ένα πρόσφατο ντοκιμαντέρ υποστήριξε ότι ένας τοπικός εξωτερικός συνεργάτης και όχι ο φωτογράφος Νικ Ουτ τράβηξε τη διάσημη φωτογραφία ενός γυμνού κοριτσιού από το Βιετνάμ.
 |
| Ο Νικ Ουτ, ο οποίος εδώ και καιρό έχει πιστωθεί για τη φωτογράφιση του The Terror of War, εντάχθηκε στο Ασοσιέιτεντ Πρες όταν ήταν 15 ετών Φωτογραφία: Associated Press/Alamy Stock Photo |
Για περισσότερα από 50 χρόνια, η ταινία 'Ο τρόμος του πολέμου', η οποία απαθανάτισε την εννιάχρονη Φαν Τι Κιμ Φουκ και τέσσερα άλλα τρομοκρατημένα παιδιά να απομακρύνονται τρέχοντας από ένα τεράστιο σύννεφο ναπάλμ, αποδόθηκε στον « Νικ » Χουίνχ Κονγκ Ουτ, έναν 21χρονο τότε φωτογράφο που εργαζόταν για το Ασοσιέιτεντ Πρες (AP).
Η φωτογραφία, περισσότερο γνωστή ως «το κορίτσι της ναπάλμ», δείχνει τη Φουκ καμμένη και χωρίς ρούχα και αυτή η γύμνια της αποτέλεσε μια δύσκολη απόφαση για τους υπεύθυνους εκείνη την εποχή, οι οποίοι τελικά αποφάσισαν ότι το κοινωνικό ενδιαφέρον υπερέχει της όποιας ευαισθησίας για το σώμα της. Δεν ζητήθηκε ποτέ η γνώμη της. Η φωτογραφία δημοσιεύτηκε στα εξώφυλλα των εφημερίδων σε όλο τον κόσμο τις ημέρες μετά την κατά λάθος βομβιστική επίθεση της πολεμικής αεροπορίας του Νοτίου Βιετνάμ και στη συνέχεια έγινε ένα παράδειγμα που αποτελεί οδηγό κατά την εξέταση της δεοντολογίας των μέσων ενημέρωσης. Ο Ουτ έλαβε το βραβείο Πούλιτζερ για τη φωτογραφία, καθώς και το βραβείο World Press Photo of the Year, αλλά τώρα υπάρχει ένα νέο επίπεδο πολυπλοκότητας που πρέπει να εξεταστεί μετά τον ισχυρισμό για συγκάλυψη επί πέντε δεκαετίες που έχει σοκάρει και διχάσει τη φωτοειδησεογραφική κοινότητα: Τι γίνεται αν ο Ουτ δεν τράβηξε στην πραγματικότητα τη φωτογραφία;
 |
| Η Κιμ Φουκ Φαν Θι και ο Νικ Ουτ φωτογραφίζονται μετά την λήψη της περίφημης εικόνας "το κορίτσι της ναπάλμ" |
Η πατρότητά της τέθηκε υπό αμφισβήτηση όταν ένα ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, το 'The Stringer' (ανεξάρτητος συνεργάτης), έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σάντανς νωρίτερα φέτος, υποστηρίζοντας ότι δεν ήταν αυτός, αλλά ένας άλλος φωτογράφος βιετναμέζικης καταγωγής, ο Νγκουέν Θανχ Νγκέ, που τράβηξε τη φωτογραφία. Ο Ουτ αμφισβητεί τον ισχυρισμό και υποστηρίζεται από τη Φουκ, που είναι ένας από τους λίγους επιζώντες μάρτυρες και που έχει αναπτύξει στενή σχέση συνεργασίας με τον φωτογράφο όλα αυτά τα χρόνια ως πρεσβευτές ειρήνης.
 |
| Ένα καρέ από την ταινία 'The Stringer' |
Τώρα, το World Press Photo ανέστειλε την κατοχύρωση της φωτογραφίας μετά από «βαθύ προβληματισμό» και βασιζόμενο στη δική του πεντάμηνη έκθεση σχετικά με την αμφισβητούμενη κυριότητά της, καθώς και στα πορίσματα της έρευνας των κινηματογραφιστών του 'The Stringer' και στις εσωτερικές έρευνες του AP.
Ο οργανισμός που εδρεύει στο Άμστερνταμ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η πατρότητα είναι «αβέβαιη, χωρίς πειστικές αποδείξεις, ούτε προς τη μία ούτε προς την άλλη κατεύθυνση». Σε ανακοίνωσή του αναφέρει ότι η έρευνά του «έδειξε ότι, με βάση την ανάλυση της θέσης, της απόστασης και της φωτογραφικής μηχανής που χρησιμοποιήθηκε εκείνη την ημέρα, οι φωτογράφοι Νγκουέν Θανχ Νγκέ ή Χουίνχ Κονγκ Φουκ μπορεί να ήταν σε καλύτερη θέση για να τραβήξουν τη φωτογραφία από τον Νικ Ουτ».
Το τρίτο όνομα - Χουίν Κονγκ Φουκ, ο οποίος έκτοτε έχει πεθάνει - εμφανίστηκε ως άλλος πιθανός δημιουργός αφού το AP δημοσίευσε τη δεύτερη έκθεσή του μέσα σε πέντε μήνες, αυτή τη φορά απαντώντας άμεσα στους ισχυρισμούς που διατυπώθηκαν στο 'The Stringer'. Η νέα έκθεση, που δημοσιεύθηκε στις 6 Μαΐου, ανέδειξε διάφορα νέα στοιχεία, συμπεριλαμβανομένης της πιθανότητας ότι η διάσημη φωτογραφία δεν τραβήχτηκε με μια Leica M2, όπως πάντα υποστηριζόταν. Αυτό δημιουργεί το ερώτημα, όπως αναφέρει το δημοσίευμα του AP: «Αν η φωτογραφική μηχανή που χρησιμοποιήθηκε ήταν μια Pentax, θα μπορούσε ο Νικ Ουτ να έχει τραβήξει τη φωτογραφία;». Το δημοσίευμα διερωτάται περαιτέρω για τη θέση του Ουτ όταν τραβήχτηκε η φωτογραφία και γιατί δεν έχουν αποκαλυφθεί άλλα καρέ από το ίδιο ρολό φιλμ. Καταλήγει, ωστόσο, στο συμπέρασμα ότι «χωρίς να αποκαλυφθούν περαιτέρω στοιχεία, τα ερωτήματα αυτά μπορεί να μην επιλυθούν ποτέ».
Επίσης, ο πρώην υπεύθυνος φωτογραφικού του Ασοσιέιτεντ Πρες (AP) στη Σαϊγκόν ισχυρίζεται ότι η φωτογραφία τραβήχτηκε από κάποιον άλλο. Ο Καρλ Ρόμπινσον λέει ότι του είπαν να πιστώσει τη φωτογραφία σε έναν από τους φωτογράφους του πρακτορείου ειδήσεων - «να την αποδώσει στον Νικ Ουτ»- και όχι στον stringer (ανεξάρτητο συνεργάτη) που του παρέδωσε το ρολό φιλμ που περιείχε την εμβληματική λήψη. Η εντολή φέρεται να προήλθε από τον Χορστ Φάας, τον επικεφαλής του φωτογραφικού τμήματος του ΑΠ στη Σαϊγκόν, μια φαινομενικά αδιαμφισβήτητη προσωπικότητα που ήταν ο ίδιος δύο φορές βραβευμένος με Πούλιτζερ φωτορεπόρτερ. Το ντοκιμαντέρ εικάζει ότι ο Φάας ήθελε να κάνει κάτι για την οικογένεια του Ουτ, αφού είχε συνεργαστεί με τον μεγαλύτερο αδελφό του, φωτογράφος και αυτός, που σκοτώθηκε ενώ ήταν σε αποστολή για το ΑΠ το 1965.
 |
| ο Νγκουέν Θαν Νγκέ και Καρλ Ρόμπινσον στην πρεμιέρα του Stringer |
Χωρίς αδιάσειστες, πειστικές αποδείξεις ότι ο Ουτ δεν τράβηξε τη φωτογραφία, το ΑΠ λέει ότι θα συνεχίσει να του αποδίδει την πατρότητα της φωτογραφίας. Σημειώνεται ότι η Φουκ αρνήθηκε να συμμετάσχει στο ντοκιμαντέρ, κάνοντας λόγο για «εξωφρενική και ψευδή επίθεση στον Νικ Ουτ».
 |
| Η Κιμ Φουκ Φαν Θι "το κορίτσι της ναπάλμ", μπροστά σε μια μεγάλη εκτύπωση της διάσημης φωτογραφίας Φωτογραφία: Geoffroy Van der HasseltAFP μέσω Getty Images. |
Ηθική του φωτορεπορτάζ
Για την Τζες Κρόμπι, ακαδημαϊκό και σύμβουλο που ειδικεύεται στην ηθική της οπτικής αφήγησης, υπάρχει μια άλλη πτυχή της ιστορίας που έχει προτεραιότητα. "Όταν λαμβάνονται εικόνες ενός δοκιμαζόμενου ατόμου, ο φωτογράφος μπορεί να αλληλεπιδράσει με το πρόσωπο της εικόνας, [αλλά ως επί το πλείστον] δεν εμπλέκει το άτομο αυτό στην μετέπειτα συνεχιζόμενη ζωή της εικόνας. Στην προκειμένη περίπτωση, ο Ουτ και η Φουκ έχουν -μετά από 14 χρόνια παύσης- διατηρήσει μια ισόβια σχέση. Η Φουκ έχει γίνει ακτιβίστρια για την ειρήνη και έχει μιλήσει με θερμά λόγια για τη σχέση της με τον Ουτ. Αυτή η συνεχιζόμενη σχέση είναι σημαντική: η Φουκ δεν είναι ένα ανώνυμο θύμα πολέμου- είναι ένας πραγματικός άνθρωπος με σάρκα και οστά. Και οι ενέργειες του Ουτ, εξασφαλίζοντας ότι συμμετείχε στις συζητήσεις σχετικά με τον τρόπο χρήσης αυτής της εικόνας, αποδεικνύουν ακριβώς αυτό".
Εν τω μεταξύ, το 'The Stringer' πρόκειται να απευθυνθεί σε ένα ευρύτερο κοινό
όταν θα κάνει τη διεθνή πρεμιέρα του στο Sheffield DocFest στις 19 Ιουνίου.
επιμέλεια-κείμενο: Κάππα Λάμδα
© periopton
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ' οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)
