signa temporum, ars temporis

3' διάβασμα

 

 

 

Οι σκοτεινές φιγούρες των Έρικ και Έλιοτ Χιμένες αποτελούν μια πύλη προς τις παραδόσεις και την ιστορία 

 

 

© Erick and Elliot Jiménez

 

Η φωτογραφία υπήρξε για μεγάλο χρονικό διάστημα το αουτσάιντερ του κόσμου της τέχνης. Αυτό συχνά αποδίδεται στη μηχανική της φύση, στην αντίληψη ότι δεν απαιτεί ιδιαίτερο κόπο και στην αδυναμία της να δημιουργήσει μια αύρα σε σύγκριση με τη ζωγραφική και τη γλυπτική. Ωστόσο το έργο των Έλιοτ και Έρικ Χιμένες — δύο Κουβανοαμερικανών πρώτης γενιάς που είναι δίδυμοι — αντικρούει αυτούς τους περιορισμούς, και αντ' αυτού προσκαλεί τον θεατή σε έναν μυστικιστικό κόσμο σύνθετων εικόνων.

Τα δύο αδέλφια ανακάλυψαν τη φωτογραφία στα 15 τους, όταν απέκτησαν την πρώτη τους φωτογραφική μηχανή, και δεν έχουν αποκλίνει από τότε. «Δεν είχαμε εύκολη παιδική ηλικία», λέει ο Έλιοτ. «Η φωτογραφία άλλαξε την οπτική μου για τον κόσμο και μου έδωσε κάτι να κρατηθώ — κάτι για το οποίο θα ενθουσιαζόμουν και έναν τρόπο να εκφραστώ. Μπορεί να ακούγεται δραματικό, αλλά ήταν ένα απελευθερωτικό ταξίδι και δεν μπορώ να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς αυτό.» Ενώ το φωτογραφικό δίδυμο ξεκίνησε αρχικά την καριέρα του ξεχωριστά, δεν τους πήρε πολύ καιρό να συνειδητοποιήσουν ότι ίσως ήταν πιο αποτελεσματικοί μαζί.
Ένα ταξίδι που ξεκίνησε από τον κλάδο της μόδας και της διαφήμισης, και συνεχίζεται με τα διακοσμητικά και εντυπωσιακά στοιχεία της δουλειάς τους να τους ακολουθούν έκτοτε. Τα θέματά τους έχουν συχνά ένα στήσιμο και μια αμφίεση που θυμίζει μορφές του δυτικού καλλιτεχνικού κανόνα και η ξεχωριστή ατμόσφαιρα κάθε φωτογραφίας αναδίδει τον εντυπωσιακό χαρακτήρα της φωτογραφίας μόδας. «Πάντα αισθανόμαστε ότι ταίριαζε απόλυτα με εμάς και αυτό το μέσο μας έχει δώσει την απίστευτη ευκαιρία να πλοηγηθούμε αβίαστα ανάμεσα σε δύο αυτά δημιουργικά πεδία», αναφέρουν.

© Erick and Elliot Jiménez

© Erick and Elliot Jiménez

Συνολικά, ο Έρικ και ο Έλιοτ έχουν δημιουργήσει έναν μοναδικό κόσμο που έχει διαμορφωθεί από την χρόνια έκθεση σε εικόνες, από τα βιτρώ παράθυρα και τα εμβληματικά αγάλματα της Καθολικής Εκκλησίας, μέχρι φωτογραφικά έργα που έβρισκαν σε βιβλία και στο διαδίκτυο. Τώρα, ως δημιουργοί, στοχεύουν να δώσουν την αίσθηση ότι υπάρχει ένας πίνακας πίσω από κάθε φωτογραφία που τραβούν. «Πειραματιζόμαστε με διάφορες τεχνικές, προσαρμόζοντας τους χρόνους έκθεσης, τη σκηνοθεσία και τη ζωγραφική σώματος για να ενισχύσουμε την έννοια της συγχώνευσης της φωτογραφίας με τη ζωγραφική», λένε. Η αίσθηση ενός κατασκευασμένου κόσμου μυστηρίου και συμβολισμού είναι δύσκολο να αγνοηθεί, και είναι ένας κόσμος που όχι μόνο μοιράζονται ως δίδυμοι, αλλά και ως ένα ντουέτο που συνδυάζει στυλ τέχνης, ιστορίας και προοπτικών που συχνά θεωρούνται ότι βρίσκονται σε αντίθετα άκρα.

© Erick and Elliot Jiménez

© Erick and Elliot Jiménez

Το στυλ τους είναι ιδιαίτερα ξεχωριστό. Τα θέματα παραμένουν ανώνυμα, καθώς μόνο τα μάτια έρχονται στο προσκήνιο, λειτουργώντας ως παράθυρο στην ψυχή των χαρακτήρων. «Έχουμε αφαιρέσει κάθε διακριτικό χαρακτηριστικό που θα μπορούσε να αποκαλύψει την ταυτότητα του ατόμου, διασφαλίζοντας ότι ο καθένας μπορεί να ταυτιστεί και να δει τον εαυτό του στις δημιουργίες μας», μας λένε. «Στόχος μας είναι να έλξουμε τους θεατές με μια προσωπική σύνδεση, δεν χρειάζεται να γνωρίζετε για το Λουκουμί ή για εμάς για να εκτιμήσετε το έργο. Είναι ένα μέρος όπου η γοητεία της ανωνυμίας γίνεται μια ισχυρή δύναμη», προσθέτουν.

 

© Erick and Elliot Jiménez

© Erick and Elliot Jiménez

 

Πράγματι, παρουσιάζουν ένα Το εντελώς νέο σώμα έργου που παρουσιάζουν είναι εμπνευσμένο από την πνευματική παράδοση του Λουκουμί (επίσης γνωστή ως Σαντερία)—μια συγκρητιστική* Αφρο-Καραϊβική θρησκεία που αναδύθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα στην Κούβα συνδυάζοντας στοιχεία της Γιορούμπα, του Καθολικισμού και του Πνευματισμού—και από το σημαίνον κείμενο της Λυδίας Καμπρέρα, El Monte. Πρώτη φορά δημοσιευμένο στην Κούβα το 1954, το El Monte είναι μια θεμελιώδης μελέτη των Αφροκουβανικών θρησκειών που μεταφράστηκε στα αγγλικά για πρώτη φορά το 2023, διευρύνοντας σημαντικά την πρόσβαση στις απόψεις του για τις πνευματικές πρακτικές της Καραϊβικής. Αυτή η έκθεση αναδεικνύει την δίπολη ανατροφή των δίδυμων Χιμένες ως Κουβανοαμερικανών που μεγάλωσαν στην παράδοση Λουκουμί.

 

© Erick and Elliot Jiménez

Σουρεαλιστικοί, μεγαλοπρεπείς και στοιχειώδεις, οι πρωταγωνιστές του δίδυμου εμφανίζονται σαν σε ένα χρονικό μεσοδιάστημα, παγιδευμένοι κάπου ανάμεσα στο ιερό και το σύγχρονο. Μαζί, το έργο τους μεταφέρει τον θεατή σε έναν φανταστικό κόσμο που επιδιώκει να συμφιλιώσει την διαπολιτισμική μεταμόρφωση της παιδικής τους ηλικίας και να προσφέρει έναν νέο τρόπο θέασης της πολιτισμικής υβριδικότητας.


* Συγκρητιστική θρησκεία είναι μια θρησκεία που προκύπτει από την ανάμειξη ή τη σύνθεση διαφορετικών θρησκειών ή θρησκευτικών πεποιθήσεων.


Pérez Art Museum Miami
August 28, 2025 – March 22, 2026

επιμέλεια-κείμενο: Κάππα Λάμδα
© periopton

Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ' οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)

 

σκηνές από τη ζωή στις παραλίες της Καλιφόρνιας

3' διάβασμα 

 

 

 

 

 Για πρώτη φορά παρουσιάζονται σε έκθεση, που φιλοξενείται στο μουσείο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Κονέκτικατ, φωτογραφίες του Τοντ Παπατζόρτζ που τραβήχτηκαν στα τέλη της δεκαετίας του εβδομήντα και στις αρχές της δεκαετίας του ογδόντα και απεικονίζουν λουόμενους στο Λος Άντζελες.

ο Τοντ Παπατζόρτζ στην παραλία Ερμόζα, 1978
© Tod Papageorge

Ο Ελληνοαμερικανός Τοντ Παπατζόρτζ είναι ένας από τους πρώτους συμμετέχοντες στην αμερικανική σχολή της φωτογραφίας δρόμου, που η πορεία του τον οδήγησε από τους δρόμους της Νέας Υόρκης στις πρωτεύουσες της Ευρώπης, από την ασπρόμαυρη στην έγχρωμη και από τις μικρές στις μεσαίου μεγέθους φωτογραφικές μηχανές. Στο επίκεντρο της τέχνης του (αν όχι της ζωής του) βρίσκεται το ερώτημα τι είναι αυτό που κάνει μια φωτογραφία εξαιρετική, ακόμη και όταν ο ίδιος δεν χρησιμοποιεί τίποτα περισσότερο από την άμεση παρατήρηση του κοινού, φυσικού μας κόσμου στην προσπάθειά του να ανιχνεύσει μια αποκαλυπτική στιγμή.
«Φανταστείτε να την αντικρίζετε για πρώτη φορά, την παραλία, την παραλία της Καλιφόρνιας, την παραλία της Καλιφόρνιας με υπέροχο φως: αυτό είναι το δεδομένο. Το οποίο περιλαμβάνει πολλά. Αλλά δεν λαμβάνω αυτό το δώρο περιμένοντας κάτι συγκεκριμένο από αυτό. Δεν έχω καμία εικόνα γι' αυτό. Ξέρω απλώς αρκετά ώστε να συνειδητοποιήσω ότι θα είναι μια διαδικασία γεμάτη απόλαυση. Γιατί όσο σκληρή κι αν είναι η δουλειά, είναι ευχαρίστηση. 
Είναι η ευχαρίστηση της ζωής μου να φτιάχνω φωτογραφίες.»

Μαλιμπού, 1978
© Tod Papageorge

© Tod Papageorge

Το 1975, διέσχισε τη χώρα σε ένα ταξίδι που θα τον έφερνε στις χρυσές ακτές της Καλιφόρνιας. Λουσμένος στις λαμπρές ακτίνες του ήλιου, που αστράφτουν πάνω στα κύματα του νερού και την λεία σάρκα, αυτό που αναφέρει στο Core Curriculum το δοκίμιό του για τον Ρόμπερτ Άνταμς σαν 'ανελέητο' φως, άρχισε να τραβάει τις πρώτες του φωτογραφίες με μηχανή μεσαίου μεγέθους. «Ήλπιζα να περιγράψω την ομορφιά του φωτός και τον αισθησιασμό των φυσικών σωμάτων στην παραλία», λέει. «Είναι η ίδια φωτογραφική μηχανή που χρησιμοποίησα λίγα χρόνια αργότερα για να φωτογραφίσω στο Studio 54, για τους ίδιους περίπου λόγους - όλα αυτά εμπνευσμένα από τον σπουδαίο φωτογράφο Μπρασάι, την αναδρομική έκθεση του οποίου είχα δει στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης το 1968».
Οι φωτογραφίες του Παπατζόρτζ από τις παραλίες του Λος Άντζελες (μια σειρά φωτογραφιών ηλικίας 40 ετών που μοιάζουν όμως εκπληκτικά επίκαιρες) συνυφαίνουν την ανεμελιά της νεότητας και τη διαχρονικότητα της φύσης. Σε τυχαίες ομάδες, τα εικονιζόμενα άτομα συνθέτουν ασυνείδητα τους εαυτούς τους σε ξεχωριστά tableaux. Ένας νεαρός άνδρας, μαυρισμένος και γυμνασμένος, υψώνεται πάνω από το έδαφος σαν άγαλμα. Μια κοπέλα με ένα λουλούδι στα μαλλιά χτενίζει τρυφερά τα μαλλιά του φίλου της. Μια ομάδα νεαρών σέρφερς που πηγαίνουν στα κύματα οργανώνονται σαν παπάκια που κατευθύνονται σε μια λίμνη.

παραλία Μανχάταν, 1981
© Tod Papageorge

Μαλιμπού, 1975
© Tod Papageorge

Μαλιμπού, 1975
© Tod Papageorge

Ενώ οι υψηλού τόνου ασπρόμαυρες εικόνες παραπέμπουν στην τρυφερή ουτοπία μιας Εδεμικής επικράτειας, όπου τα προσχήματα της κοινωνικής υπόστασης απογυμνώνονται σαν περιττά στρώματα ρούχων, ο ίδιος αισθάνεται την αμεσότητα της εικόνας που υπογραμμίζει την περίεργη φύση της φωτογραφίας. «Ήμουν εκεί και έκανα τις φωτογραφίες, αλλά με κάποιο τρόπο είναι κάπου ενσωματωμένες στη φυσιολογική μου μνήμη, ώστε να αισθάνομαι ότι τραβήχτηκαν χθες», λέει. «Κοιτάζω αυτές τις φωτογραφίες και είναι ζωντανές. Είναι πολύ φυσικές με αυτή την έννοια για μένα- δεν είναι το παρελθόν. Είναι ακριβώς όπως όταν διαβάζω τον Τσώσερ: δεν είναι το παρελθόν*».

 

* (Σ.τ.Μ. πιθανώς αναφέρεται στη διαρκή σημασία και επιρροή των έργων του Τζέφρι Τσώσερ, ιδίως των «Ιστοριών του Καντέρμπουρυ».)

© Tod Papageorge

© Tod Papageorge

Λος Άντζελες, 1981
© Tod Papageorge

παραλία Ζούμα, Μαλιμπού, 1978
© Tod Papageorge

«Νομίζω ότι ένα μέρος αυτού που αφορούν αυτές οι εικόνες είναι η διαφορά μεταξύ των προκαταλήψεών μας για έναν τόπο και του τι αποδεικνύεται ότι είναι, όταν φτάνουμε εκεί. Η περιγραφή ενός θέματος και, ταυτόχρονα, η επινόησή του, είναι μια διπλή πρόθεση εκ μέρους του φωτογράφου, την οποία θα έπρεπε να έχουμε συνηθίσει πια όταν κοιτάμε φωτογραφίες. Με αυτές τις εικόνες, εργάστηκα με την πεποίθηση ότι όσο πιο κοντά έρχομαι στην περιγραφή της κυριολεκτικής φύσης του τόπου και των ανθρώπων που φωτογράφιζα, τόσο πιο αναπάντεχες θα ήταν οι εικόνες, ενώ παράλληλα θα μετέτρεπα την περιστασιακή, μη συνειδητή φυσική υπόσταση αυτών των παραθεριστών σε ηχηρή μορφή και νόημα.»

Όπως κάθε μεγάλη τέχνη, οι φωτογραφίες του Παπατζόρτζ αποτυπώνουν και υπερβαίνουν την εποχή στην οποία δημιουργήθηκαν, δεν αλλάζουν ποτέ, αλλά εξακολουθούν να μιλούν στο σήμερα μέσα από την αριστοτεχνική μελέτη της απόλαυσης της ελευθερίας και του ελεύθερου χρόνου.


Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, Κονέκτικατ
26 Ιουνίου – 12 Οκτωβρίου, 2025

Nota bene
Πέρα από τη φωτογραφία ο Παπατζόρτζ υπήρξε καθηγητής και Διευθυντής Μεταπτυχιακών Σπουδών Φωτογραφίας στη Σχολή Καλών Τεχνών του Γέιλ από το 1979-2013, καθοδηγώντας πολλούς μελλοντικούς φωτογράφους και εκπαιδευτικούς τέχνης, ενώ 39 από τους μαθητές του έλαβαν υποτροφίες Γκούγκενχαϊμ, ένα σημαντικό δείγμα επιτυχίας στον κόσμο της τέχνης και της φωτογραφίας.

 

 

επιμέλεια-κείμενο: Κάππα Λάμδα
© periopton

Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ' οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)
 

Ρομπέρ Ντουανό «Δεδομένες στιγμές»

2' διάβασμα 

'αυτοπορτρέτο με Rolleiflex',Παρίσι,1947
© atelier Robert Doisneau

Η έκθεση του Ρομπέρ Ντουανό «Δεδομένες στιγμές» σηματοδοτεί την επιστροφή του έργου του στο Παρίσι μετά από χρόνια απουσίας.

Οι εμβληματικές εικόνες στέκονται δίπλα σε εντελώς νέες ενότητες που δείχνουν την επιδεξιότητα του φωτογράφου να εξερευνά τον άνθρωπο σε ένα ευρύ φάσμα περιβαλλόντων: παιδική ηλικία, καλλιτέχνες, συγγραφείς, μπιστρό, τα χρόνια της Vogue, αλλά και τη σκληρότητα και τη σοβαρότητα της ζωής, τα προάστια...

Αντί άλλου ενημερωτικού σημειώματος ένα γλαφυρό κείμενο της Ιζαμπέλ Μπενουά, όπου αναφέρεται στη συνάντησή της με το πλούσιο σύμπαν του έργου του.

 

 

'κομμώτριες που λιάζονται', Παρίσι 1966
© atelier Robert Doisneau

'το κουνέλι του κυρίου Μπαρναμπέ'
© atelier Robert Doisneau

"Όταν ήμουν παιδί, ο πατέρας μου μας έδειξε τη μόνη διασκεδαστική εικόνα σε μια χοντρή εγκυκλοπαίδεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου: έναν άνδρα να συνομιλεί φιλικά με ένα κουνέλι που στεγαζόταν σε μια σόμπα αερίου. Η εικόνα ήταν εντυπωσιακή, και κάθε βράδυ, σε μια ιεροτελεστία που τα παιδιά γνωρίζουν το μυστικό της, ζητούσαμε να δούμε «το κουνελάκι στο γκάζι» πριν πάμε για ύπνο. Αυτή η αθώα έκφραση αναφερόταν στο «Το κουνέλι του κυρίου Μπαραμπέ» (Le lapin de Monsieur Barabé - 1943). Ήταν αναμφίβολα η πρώτη μου συνάντηση με τον Ρομπέρ Ντουανό.
  Εκείνη την εποχή, μια τέτοια φωτογραφία δεν παρουσιαζόταν ως έργο τέχνης, αλλά ως απλή απεικόνιση της έλλειψης τροφίμων. Για μένα, ήταν μια προειδοποιητική ιστορία για ένα κατοικίδιο που είχε φωλιάσει εδώ για να βεβαιωθεί ότι μπορούσε να ελέγξει τη φωτιά και να μην καταλήξει ποτέ στο τηγάνι. Μόνο όταν δημιούργησα την έκθεση στο Musée Maillol έμαθα ότι «ο άνθρωπος στη φωτογραφία» ήταν ο Πολ Μπαραμπέ, ο θυρωρός και βοηθός του Ρομπέρ Ντουανό.
  Έμαθα επίσης ότι αυτός ο κύριος, εκτός από το ότι είχε μεγαλώσει ένα κουνέλι σε μια κουζίνα, πλαστογραφούσε χαρτιά με τον Ρομπέρ Ντουανό καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου. Και κυρίως, ότι κατά τη διάρκεια μιας έρευνας της Γκεστάπο στο κτίριο, κατέστρεψε εγκαίρως τους καταλόγους των κομμουνιστών του Μοντρούζ για να τους σώσει από τη σίγουρη απέλαση. Γιατί αυτή η φωτογραφία έκανε τόσο μεγάλη εντύπωση στη μνήμη μου; Ποια ήταν η δύναμη της έλξης της; Η σύνθεσή της, το καδράρισμά της, το φως της; Η σωστή απόσταση από το θέμα; Σε κάθε περίπτωση, είναι μια πύλη εισόδου στον κόσμο του Ντουανό. Βασικά, η φωτογραφία αυτή είναι ταυτόχρονα μια στιγμή συνενοχής μεταξύ του κουνελιού και του αφεντικού του και ένα δώρο στον θεατή. Είναι μια «δεδομένη στιγμή», όπως ήξερε τόσο καλά να αποτυπώνει και να μεταφέρει ο Ντουανό. Ήταν ένας χαρούμενος άνθρωπος που ήθελε πάνω απ' όλα την ευτυχία των άλλων.
  Ήθελε να αποτυπώσει την πραγματικότητα όπως ήταν, αλλά μόνο με ποιητικό τρόπο. Έτσι συνδέθηκε με τον ποιητικό ρεαλισμό, ένα υποκείμενο ρεύμα της ανθρωπιστικής φωτογραφίας. Ποτέ δεν ήταν υπό την επιρροή του, ο Ντουανό άντλησε από διαφορετικές σφαίρες για να δημιουργήσει το δικό του σύμπαν. Οι εικόνες του αποτελούν μια σύνθεση, άλλοτε μιας πραγματικότητας που δεν έχει πια τίποτα το ποιητικό, και άλλοτε μιας ποίησης που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα."

 

14 Ιουλίου στον Κεραμεικό, 
Παρίσι, 1978.
© atelier Robert Do

'Sevres et Babylone', 1953
© atelier Robert Doisneau

'Το εργοστάσιο Bobin στη Μονρούζ', 1945
© atelier Robert Doisneau

'δεσποινίς Ανίτα', 1951
© atelier Robert Doisneau

'εργάτριες της Renault', 
Boulogne-Billancourt, 1945
© atelier Robert Doisneau

'οι μουσικόφιλοι χασάπηδες' 
cafe la Tartine, Παρίσι,1953
© atelier Robert Doisneau

'Σχολικές πληροφορίες', Παρίσι
© atelier Robert Doisneau

'τα αδέλφια', 
rue du Docteur Lecène, Παρίσι, 1934
© atelier Robert Doisneau

'φιλί-βαλς', 1950
© atelier Robert Doisneau

'το άλμα'-1936
© atelier Robert Doisneau

έως 12 Οκτωβρίου 2025
Μουσείο Μαγιόλ, Παρίσι

 

επιμέλεια-μετάφραση-κείμενο: Κάππα Λάμδα
© periopton

Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ' οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων) 

πηγή: Bastille -Ιζαμπέλ Μπενουά 
 

Η νέα Τέχνη: Αμερικανική Φωτογραφία, 1839-1910

3' διάβασμα

"Κάτι αξιοσημείωτο συνέβη πριν από περίπου 185 χρόνια. Ήταν ένα είδος κοσμοϊστορικού γεγονότος που άλλαξε τον κόσμο όπως τον ξέρουμε. Ήταν η εφεύρεση ενός νέου μέσου. Το ονομάσαμε φωτογραφία"

Χειμώνας, Βοστώνη. 
Εκτύπωση από γυάλινο αρνητικό, δεκαετία του 1850.
Φωτογραφία του Τζοσάια Τζόνσον Χάουζ

Η νέα έκθεση του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης (Met), στο σταυροδρόμι της τέχνης, της ιστορίας και της τεχνολογίας καταγράφει τις απαρχές της πρώιμης αμερικανικής φωτογραφίας. Περιλαμβάνει περισσότερες από 250 φωτογραφίες που αποτυπώνουν «την πολυπλοκότητα ενός έθνους εν μέσω βαθιάς μεταμόρφωσης», όπως αναφέρεται σε ανακοίνωσή του Μουσείου.

Οι φωτογράφοι, συμπεριλαμβανομένων πολλών ερασιτεχνών και «άγνωστων δημιουργών», έπαιρναν κυριολεκτικά το μέσο στα χέρια τους και εξερευνούσαν τις δυνατότητες μιας νέας μορφής έκφρασης, ενός νέου τρόπου θέασης.

Η έκθεση διατρέχει την ιστορία της φωτογραφίας, από τις δαγκεροτυπίες και άλλες φωτογραφίες που αποτυπώνονταν σε μέταλλο σε εκείνες που αποτυπώνονταν σε γυαλί και, τελικά, σε χαρτί. Πολλές από τις φωτογραφίες που εκτίθενται έχουν τραβηχτεί από άγνωστους καλλιτέχνες. Οι παλαιότερες χρονικά είναι οι νταγκεροτυπίες, που πήραν το όνομά τους από τον εφευρέτη Λουί Νταγκέρ, οι οποίες παρουσιάστηκαν το 1839 ως η πρώτη ευρέως διαθέσιμη μορφή φωτογραφίας. Η δημιουργία μιας δαγκεροτυπίας ήταν μια λεπτή, μερικές φορές επίπονη διαδικασία που περιλάμβανε διάφορες χημικές επεξεργασίες και μεταβλητούς χρόνους έκθεσης. Η διαδικασία παρήγαγε μια εικόνα με έντονες λεπτομέρειες σε ασημένιο φόντο και συνήθως χρησιμοποιούνταν για πορτρέτα στο στούντιο. Κάθε εμφανισμένη πλάκα, που αντανακλούσε σαν καθρέφτης, παρουσιαζόταν μέσα σε ένα ορειχάλκινο πλαίσιο, συχνά προσαρμοσμένο σε ένα πάνελ με επένδυση από μετάξι ή βελούδο, το οποίο έκλεινε και σχημάτιζε μια θήκη που έμοιαζε με βιβλίο, όπως ακριβώς τα κοσμήματα.

 

 

Άγνωστος φωτογράφος, Ηθοποιός που παίζει τον Άμλετ, 
κρατώντας ένα κρανίο, δεκαετία του 1860 
© The Metropolitan Museum of Art

Άγνωστος φωτογράφος, Πλύστρα με κάδο, δεκαετία 1860 
© The Metropolitan Museum of Art

Άγνωστος φωτογράφος, εργάτης σιδηροδρόμου με υψομετρική στάθμη, περ. 1870 
© The Metropolitan Museum of Art

Άγνωστος φωτογράφος, μουσικός με τούφα μαλλιών, δεκαετία 1870. 
επιχρωματισμένη σιδηροτυπία
© The Metropolitan Museum of Art

Παρουσιάζονται ακόμη και στερεογραφίες, δύο φωτογραφίες που δείχνουν ένα αντικείμενο από ελαφρώς διαφορετικές οπτικές γωνίες, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση της τρισδιάστατης εικόνας.
Μια από τις πιο πρόσφατες φωτογραφίες της έκθεσης, που τραβήχτηκε από άγνωστο καλλιτέχνη το 1905, είναι μια κυανοτυπία που απεικονίζει φιγούρες που κάνουν έλκηθρο σε έναν λόφο στη Μασαχουσέτη. Οι κυανοτυπίες δημιουργήθηκαν εκθέτοντας ένα χημικά επεξεργασμένο χαρτί με ένα μείγμα που περιέχει σίδηρο, σε υπεριώδες φως, όπως το ηλιακό φως, δίνοντας την μπλε χρωστική ουσία από την οποία πήρε το όνομά της.

 

 

Άποψη του ποταμού Κολούμπια, 1867
Κάρλτον Ε. Γουάτκινς (1829-1916)
© The Metropolitan Museum of Art

κάνοντας έλκηθρο, Πάρκο Φράνκλιν, Μασαχουσέτη. 
κυανοτυπία, 1905.
© The Metropolitan Museum of Art

Οι πρώτες φωτογραφίες ήταν γενικού ενδιαφέροντος και εγκυκλοπαιδικές. Υπήρχε ένας ολόκληρος κόσμος πραγμάτων που δεν είχε ποτέ δει κανείς με αυτόν τον ιδιαίτερο, εκπληκτικά ρεαλιστικό τρόπο. Οι άνθρωποι γοητεύονταν ιδιαίτερα από αυτοκρατορικά, ξένα και εξωτικά θέματα: βασίλισσες, πρόεδροι και μαχαραγιάδες, γοτθικοί καθεδρικοί ναοί, ηφαιστειακά βουνά, πυραμίδες, ένα κοπάδι ελέφαντες, ένα αμαξίδιο. Αλλά, καθώς το μέσο έγινε πιο προσιτό, έγινε επίσης πιο προσωπικό. Οι άνθρωποι ήθελαν να βλέπουν τον εαυτό τους και ανθρώπους σαν κι αυτούς. Οι φωτογραφίες έγιναν όχι απλώς τεκμήρια αλλά αναμνηστικά, και οι αναμνήσεις που διατηρούσαν ήταν πολύτιμες και μεταφέρονταν.
Οι φωτογράφοι κατέγραφαν επίσης τα εντελώς συνηθισμένα και εφήμερα πράγματα γύρω τους: ένα ράφι με γυάλινα σκεύη, μια σκούπα σε μια αυλή, ένα δέντρο, ένα φύλλο. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές καθώς η έκθεση εξελίσσεται από είδος σε είδος -συμπεριλαμβανομένων των σιδηροτυπιών, των αμβροτυπιών, των χάρτινων εκτυπώσεων και των στερεογραφιών, που η καθεμία αποτελεί βελτίωση της προηγούμενης όσον αφορά τον έλεγχο του δημιουργού.
Αλλά οι καθημερινές και αϊστορικές εικόνες είναι αυτές που δίνουν στην έκθεση την πλούσια, πικάντικη γεύση της. Μια από τις αγαπημένες είναι η ονειρική εικόνα της Όστεν με μια ομάδα ανδρών και γυναικών που χαλαρώνουν στο δάσος δίπλα σε μια λίμνη το καλοκαίρι του 1888- το διάσπαρτο φως του ήλιου δίνει στην εικόνα απόηχους του Μονέ.

 

 

Ένας πολιτικός, 1865-1867
Άλμπερτ Κόουν Τάουνσεντ (1827-1914)
© The Metropolitan Museum of Art

συντροφιά στην Πέτρια, λίμνη Μαχόπακ, 
εκτύπωση αλμπουμίνης από γυάλινο αρνητικό. 9 Αυγούστου 1888. 
Φωτογραφία από την Άλις Όστεν.

Πατίνι και μπότα,
εκτύπωση αλμπουμίνης από γυάλινο αρνητικό, δεκαετία του 1860.
© The Metropolitan Museum of Art

Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών 1870 και 1880, καθώς η τεχνολογία βελτιώθηκε, η φωτογραφία έγινε πιο προσιτή. Οι σιδηροτυπίες και οι αμβροτυπίες έγιναν οι φθηνότερες μορφές φωτογραφίας, εμπνέοντας περισσότερους ανθρώπους να δοκιμάσουν τη φωτογραφία. 

Ας σημειωθεί πως οι πρώτοι φωτογράφοι ήταν συνδυασμοί καλλιτεχνών, εμπόρων και πωλητών ελιξηρίων. Απλώς ταξίδευαν σε όλη τη χώρα και έφευγαν για άγνωστα σημεία και έστηναν τα στούντιό τους. Και ήταν μέρος μιας νέας εποχής δημιουργών εικόνων, μιας νέας κουλτούρας παραγωγών εικόνων, και ήταν αγαπητά μέλη των κοινοτήτων που υπηρετούσαν.

Οι σιδηροτυπίες έγιναν πολύ δημοφιλείς και οι άνθρωποι λάτρευαν να βγάζουν φωτογραφίες ενώ περνούσαν χρόνο με φίλους, όπως ακριβώς θα έκανε ο καθένας σήμερα. Ήταν μια διασκεδαστική και περιστασιακή δραστηριότητα, που συχνά γινόταν ενώ βρισκόταν έξω και απολάμβανε τη μέρα. Και αυτό είναι πραγματικά πολύ ενδιαφέρον, επειδή οι άνθρωποι μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο, ο οποίος ήταν γεμάτος θάνατο για τόσους πολλούς, είχαν ανάγκη από μια αίσθηση ανακούφισης. Και η αίσθηση του παιχνιδιού μπαίνει στην οπτική μορφή της εποχής.

Νεαρός άνδρας ξαπλωμένος στη στέγη. 
εκτύπωση αλμπουμίνης, δεκαετία 1880-90.
Φωτογραφία του Τσόνσι Λ. Μουρ

Ο Ρόζενχαϊμ, υπεύθυνος επιμελητής φωτογραφιών στο The Met, πιστεύει ότι τα πρώιμα φωτογραφικά πορτραίτα εμψύχωναν τους Αμερικανούς της εργατικής τάξης. «Τα φωτογραφικά πορτρέτα παίζουν ρόλο στο να νιώθουν οι άνθρωποι ότι μπορούν να είναι πολίτες», λέει «Είναι ένα ψυχολογικό, ενδυναμωτικό στοιχείο, το να έχεις το δικό σου ομοίωμα».
Η έκθεση έχει μια συναισθηματική αίσθηση από την αρχή, δείχνοντας πώς οι άνθρωποι κρατούσαν τις αναμνήσεις των αγαπημένων τους προσώπων που είχαν φύγει από τη ζωή. Για πολλούς, ήταν η πρώτη φορά που μπορούσαν να κρατήσουν μια φωτογραφία κάποιου που τους ενδιέφερε ακριβώς στην παλάμη των χεριών τους. Η κριτικός και καλλιτέχνις Λούση Σάντε, εξηγεί τη σημασία αυτών των εικόνων εκείνη την εποχή. " Δεν αποτύπωναν απλώς την εμφάνιση ενός ατόμου, αλλά εμπεριείχαν και μια απόκοσμη, στοιχειωμένη ομορφιά.
Επιπρόσθετα μια επείγουσα αποστολή να διατηρήσουμε τα πρόσωπα εκείνων που είχαν πεθάνει, επειδή πολλοί από τους ανθρώπους που φωτογραφήθηκαν μετά θάνατον δεν είχαν φωτογραφηθεί στη ζωή... κατά κάποιον τρόπο η φωτογραφία έχει πάντα να κάνει με τον θάνατο. Θέλω να πω, κάθε σκηνή που καταγράφει δεν είναι αναπαραγώγιμη στη ζωή...". (Κ. Λ.)

 

έως 20 Ιουλίου, 2025 στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης (Νέα Υόρκη) 

επιμελητής Τζεφ Ρόζενχαϊμ 

 

 

επιμέλεια-κείμενο: Κάππα Λάμδα
© periopton

Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ' οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)
 

signa temporum, ars temporis

 

 

 

'there is no clue'
© Κ. Λ.  
αρχές '70, Kodachrome

  

"Τα σώματά μας, με αυτόν τον τρόπο μετράμε τα πράγματα και νιώθουμε τις αποστάσεις, τους χώρους, την ισορροπία... Αυτή είναι ολόκληρη η προέλευση των μαθημάτων ζωγραφικής με έμψυχο μοντέλο. Αυτό είναι το πιο θεμελιώδες πράγμα που έχουμε: οι φτέρνες μας, οι ώμοι μας, η μυϊκή μας δύναμη. Η αντίληψη του εαυτού μας, που μας επιτρέπει να βλέπουμε τον εαυτό μας σε άλλους ανθρώπους και μορφές... Και γι' αυτό αφιερώνουμε τόσο πολύ χρόνο σχεδιάζοντας την ανθρώπινη φιγούρα... Αυτού του είδους οι πληροφορίες είναι αυτό που κάνει η ακαδημαϊκή ζωγραφική... Είναι το λεξιλόγιό σας, το λεξικό σας με τις φόρμες... Όχι πως αυτό πρέπει να κάνετε, όσο το τι θα μπορούσατε να κάνετε με αυτό."

παράθεμα από παράδοση του Τιμπό* 
στο μάθημα Θεωρία και Κριτική της Τέχνης

 

 

 

*Ο Γουέιν Τιμπό (1920-2021) έγινε διάσημος για τους πολύχρωμους ποπ αρτ πίνακές του με τα (αμερικανικά) γλυκίσματα. 
Ήταν επίσης ένας αυτοπροσδιοριζόμενος «κλέφτης», ο οποίος αντλούσε ανοιχτά ιδέες 
και επανερμήνευε παλιά και νέα ευρωπαϊκά και αμερικανικά έργα τέχνης. 
Πάνω απ' όλα ήταν ένας σημαντικός δάσκαλος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Ντέιβις. 

 

επιμέλεια-κείμενο: Κάππα Λάμδα
© periopton

 

Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας 
η καθ' οιονδήποτε τρόπο αναδημοσίευση/χρήση/ιδιοποίηση 
της εικόνας (αυτούσιας ή τροποποιημένης), 
καθώς και η χρήση της βασικής σύλληψης του έργου, 
των προτεινόμενων σαφών εικαστικών λύσεων, 
όσο και των επιμέρους (σε χώρο και έννοια) ιδεών.
 

Λαίδη Σάλιμαρ Μόνταγκιου... ένας ιδεατός γύρος του κόσμου

1.30' διάβασμα

 

 

 

Τα καλύτερα ταξίδια μου τα έκανα ατενίζοντας την ταπετσαρία του δωματίου μου. (Ξαβιέ ντε Μεστρ)

 

 

Λαίδη Σάλιμαρ
Άτιτλο, (π. 1986-1987)
Kerry Schuss Gallery

πορτρέτο της Φράνσις Μόνταγκιου
Kerry Schuss Gallery

 Η Λαίδη Σάλιμαρ Μόνταγκιου (γενέθλιο όνομα Φράνσις Μόνταγκιου, 1905-1996) άρχισε να δημιουργεί τέχνη στα εβδομήντα της και ήταν μία από τις πρώτες καλλιτέχνιδες που αναδείχθηκαν από το καλλιτεχνικό πρόγραμμα της ΠΘΤ (Πρωτοβουλία Θεραπευτικών Τεχνών) της Νέας Υόρκης. Η Σάλιμαρ, η οποία ζούσε και εργαζόταν στον ξενώνα ενηλίκων Surf Manor στο Κόνι Άιλαντ, χρησιμοποίησε για τις εικονογραφήσεις, που δημιουργήθηκαν μεταξύ 1986 και 1987, στυλό γραφής, νερομπογιές και γκλίτερ. Σ' αυτές απεικονίζονται μερικές από τις μη επιβεβαιωμένες εμπειρίες που η Μόνταγκιου αργότερα κατέγραψε σε μια χειρόγραφη αυτοβιογραφία, στην οποία αφηγείται μια περιπετειώδη ζωή ως χορεύτρια της κοιλιάς που περιόδευε σε όλο τον κόσμο, θηριοδαμάστρια και τραγουδίστρια καμπαρέ. Οι εικονογραφήσεις της μας ταξιδεύουν στο Αυτοκρατορικό Ρωσικό Μπαλέτο της Αγίας Πετρούπολης, στο Βερολίνο με το τσίρκο Barnum and Bailey και στο Παρίσι, όπου, όπως ισχυριζόταν, γεννήθηκε στο καμαρίνι της μητέρας της στην Όπερα του Παρισιού.

 

 

Λαίδη Σάλιμαρ
Άτιτλο, (π. 1986-1987)
Kerry Schuss Gallery

Λαίδη Σάλιμαρ
Άτιτλο, (π. 1986-1987)
Kerry Schuss Gallery

Λαίδη Σάλιμαρ
Άτιτλο, (π. 1986-1987)
Kerry Schuss Gallery

Λαίδη Σάλιμαρ
Άτιτλο, (π. 1986-1987)
Kerry Schuss Gallery

Περιέγραψε τα σχέδιά της ως αυτοβιογραφικά, απεικονίζοντας πάντοτε τον εαυτό της σε πολλές από τις πιο διάσημες σκηνές του κόσμου - με υπέροχα σχεδιασμένα και λεπτομερή κοστούμια - να ερμηνεύει ρόλους στο τσίρκο, την όπερα και το μπαλέτο. Προφανώς αυτή η αναδιαμόρφωση του παρελθόντος της, με αυτόν τον τρόπο, σχετίζεται με την αγοραφοβία από την οποία έπασχε (οι μόνες της εκδρομές οργανώνονταν από το ΠΘΤ για να επισκεφθεί εκθέσεις με έργα της). Η Μόνταγκιου δεν εγκλωβίζεται θρηνώντας κάποια χαμένη νιότη σαν άλλη Μις Χάβισαμ, αντίθετα υπεκφεύγει του ζόφου και διαφεύγει -δια χειρός της- ως Σάλιμαρ προς ένα οργιαστικά εορταστικό και πεποιημένο σύμπαν και δι' αυτού έθεσε τις βάσεις για ένα εξαιρετικό έργο, που παρήγαγε τις δύο τελευταίες δεκαετίες της ζωής της.

Λαίδη Σάλιμαρ
Άτιτλο, (π. 1986-1987)
Kerry Schuss Gallery

Λαίδη Σάλιμαρ
Άτιτλο, (π. 1986-1987)
Kerry Schuss Gallery

Λαίδη Σάλιμαρ
Άτιτλο, (π. 1986-1987)
Kerry Schuss Gallery

Λαίδη Σάλιμαρ
Άτιτλο, (π. 1986-1987)
Kerry Schuss Gallery

Προς το τέλος της ζωής της - στις αρχές της δεκαετίας του 1990 - η Σάλιμαρ υπέστη ένα σοβαρό εγκεφαλικό επεισόδιο, το οποίο επηρέασε ριζικά την ικανότητά της να ζωγραφίζει. Σιγά-σιγά κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ανάρρωσης άρχισε να εργάζεται ξανά, μαθαίνοντας ουσιαστικά να ζωγραφίζει για άλλη μια φορά. Το θέμα της παραμένει σταθερό - η Σάλιμαρ, η ερμηνεύτρια - και σε αυτά τα όψιμα σχέδια (τα οποία δεν έχουν χρονολογηθεί, αλλά δημιουργήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990), τα οποία είναι ταυτόχρονα εύθραυστα και πληθωρικά - και συμπληρώνονται από τον αριθμό (834 B) του δωματίου της στην εστία. 

 

 

Λαίδη Σάλιμαρ
Άτιτλο,
Χωρίς ημερομηνία (π. 1992-1996)

Λαίδη Σάλιμαρ
Άτιτλο,
Χωρίς ημερομηνία (π. 1992-1996)

Λαίδη Σάλιμαρ
Άτιτλο,
Χωρίς ημερομηνία (π. 1992-1996)

Τα τρία νεότερα σχέδια πλαισιώνουν το προγενέστερο έργο και επίσης ενισχύουν τις τυπικές και αισθητικές αλλαγές μεταξύ των παλαιότερων σχεδίων της και αυτών που δημιουργήθηκαν μετά το εγκεφαλικό επεισόδιο.

επιμέλεια-κείμενο: Κάππα Λάμδα
© periopton

Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ' οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)