ο Κάππα Λάμδα ανάμεσα στους ... Λουίς Μπράγκα και Θωμά Τενεκετζή

3.30' διάβασμα

Η σειρά του periopton που εξετάζει ιδιαίτερους φωτογράφους – δύο ή περισσότερους κάθε φορά- οι οποίοι μέσα στη μοναδικότητά τους παρουσιάζουν χαρακτηριστικές συγγένειες, αλλά ανιχνεύονται ταυτόχρονα και ειδοποιές διαφορές.

Δύο φωτογραφικές πορείες, μία άποψη

Δύο φωτογράφοι που μοιράζονται τη γοητεία της περιπλάνησης και της παρατήρησης. Είτε περιορίζεται κανείς σε μια πόλη είτε διασχίζει ηπείρους, η φωτογραφία γίνεται διαλογισμός πάνω στην κίνηση, τη συνάντηση και την παροδικότητα. Οι χώροι –αστικοί ή εκτός ιστού– μετατρέπονται σε πεδία στοχασμού: το φως, η αρχιτεκτονική, οι ανθρώπινες φιγούρες, όλα συνδέονται σε ένα ποιητικό σύνολο.

Η σειρά του periopton που εξετάζει ιδιαίτερους φωτογράφους – δύο ή περισσότερους κάθε φορά- οι οποίοι μέσα στη μοναδικότητά τους παρουσιάζουν χαρακτηριστικές συγγένειες, αλλά ανιχνεύονται ταυτόχρονα και ειδοποιές διαφορές.

πηγή: © periopton.art - All rights reserved

αριστερά: © Tomas Teneketzis, δεξιά: © Luiz Braga

Η φωτογραφία, στην πιο ολοκληρωμένη της μορφή, αποτελεί συνάντηση τεχνικής, ιδέας και τόπου. Στους Θωμά Τενεκετζή και Λουίς Μπράγκα συναντούμε δύο δημιουργούς που, αν και παρουσιάζουν εντυπωσιακές ομοιότητες ως προς την τεχνική, τη σύλληψη και το ύφος, διαφέρουν ριζικά ως προς την έκταση του φωτογραφικού τους πεδίου: ο ένας κινείται αποκλειστικά μέσα στα όρια της πόλης του (γεννήθηκε, ζει και εργάζεται στην πόλη Μπελέμ της Βραζιλίας), ενώ ο άλλος περιπλανιέται σε ολόκληρο τον κόσμο. (Αρχιτέκτονας ο ένας, φυσικός ο άλλος, για αυτούς που αρέσκονται σε άσχετες ως προς το έργο πληροφορίες). Αυτή η αντίθεση μας επιτρέπει να δούμε πώς η κοινή φωτογραφική “γλώσσα” παίρνει διαφορετική μορφή ανάλογα με την κλίμακα και τη γεωγραφία του βλέμματος.

Η φωτογραφία ήταν πάντα ένας διάλογος μεταξύ του να βλέπεις και του να σε βλέπουν — μεταξύ αυτού που αποκαλύπτει ο κόσμος και αυτού που ο καλλιτέχνης επιλέγει να απαθανατίσει. Στην περίπτωση των δύο αυτών σύγχρονων φωτογράφων, η κοινή τους οπτική γλώσσα καταδεικνύει πώς παρόμοιες τεχνικές και εννοιολογικές προσεγγίσεις μπορούν να οδηγήσουν σε διαφορετικές νοηματικές αποχρώσεις του τόπου και της εμπειρίας.
Σε εννοιολογικό επίπεδο, οι δύο φωτογράφοι μοιράζονται τη γοητεία της περιπλάνησης και της παρατήρησης. Είτε περιορίζεται κανείς σε μια πόλη είτε διασχίζει ηπείρους, η φωτογραφία γίνεται διαλογισμός πάνω στην κίνηση, τη συνάντηση και την παροδικότητα. Στις φευγαλέες στιγμές που αναδύονται στους δημόσιους χώρους. Οι χώροι –αστικοί ή φυσικοί– μετατρέπονται σε πεδία στοχασμού: το φως, η αρχιτεκτονική, οι ανθρώπινες φιγούρες, όλα συνδέονται σε ένα ποιητικό σύνολο. Οι -κυρίως ανθρωποκεντρικές- εικόνες τους μοιάζουν συχνά με κινηματογραφικά καρέ όπου ο χρόνος έχει παγώσει σε μια στιγμή παρατήρησης. Η ανθρώπινη σύνδεση είναι η βάση του προφίλ της κάθε περιοχής. Η κοινωνικοπολιτική σκηνή χρησιμεύει ως φόντο, ενώ τα απτά ίχνη της βρίσκονται στο προσκήνιο.

Ωστόσο, οι διαφορές τους στο πεδίο εφαρμογής – ο ένας ένας σχολαστικός παρατηρητής της γενέτειράς του, ο άλλος ένας περιπλανώμενος εξερευνητής παγκόσμιων τοπίων – αποκαλύπτουν πώς ο τόπος διαμορφώνει τη σχέση του φωτογράφου με τον χρόνο, τον πολιτισμό και το νόημα.

Ο Λουίς Μπράγκα κινείται στην πόλη και αντιμετωπίζει το περιβάλλον του ως ένα ζωντανό εργαστήριο. Κάθε γωνιά δρόμου, τοίχος και παράθυρο γίνεται ένα πείραμα επανάληψης και παραλλαγής. Επιστρέφοντας στις ίδιες γειτονιές σε διαφορετικές ώρες της ημέρας και σε διαφορετικές εποχές, χτίζει ένα οπτικό αρχείο λεπτών μεταμορφώσεων: πώς διαχέεται, ανάλογα την εποχή, το πρωινό φως, πώς η βροχή αλλάζει τις αντανακλάσεις, πώς οι ανθρώπινοι ρυθμοί μεταβάλλονται ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες. Η τέχνη του αναδύεται από την οικειότητα. Η πόλη είναι ταυτόχρονα μούσα και καθρέφτης — ένας χώρος που γνωρίζει τόσο καλά ώστε συνεχώς τον εκπλήσσει. Μέσα από τον φακό του, το οικείο γίνεται πρωτόγνωρο, και το καθημερινό αποκτά το βάρος του τελετουργικού· είναι μια υπενθύμιση ότι τα σπουδαία φωτογραφικά έργα μπορούν να εντοπισθούν κοντά στο σπίτι μας, καθώς και της σημασία που έχει η ανάπτυξη ενός συνεπούς και συνεκτικού στυλ.

Αντίθετα, ο παγκόσμιος ταξιδευτής Θωμάς Τενεκετζής θάλλει εκτός συνόρων. Η κάμερά του είναι διαβατήριο στη διαφορετικότητα, ένα εργαλείο για τη διάσχιση γλωσσικών και πολιτισμικών συνόρων. Αντί να χαρτογραφεί την οικειότητα, αναζητά τη στιγμή της αποξένωσης – όταν το φως πέφτει παράξενα σε έναν ξένο δρόμο, ή όταν ένα φευγαλέο πρόσωπο σε ένα πλήθος αποκαλύπτει κάτι οικουμενικό. Οι συνθέσεις του είναι συχνά συγκλονιστικές, διαμορφωμένες από τις αντιθέσεις της γεωγραφίας και του πολιτισμού: ο "δαμαστής" του λάστιχου ποτίσματος στην Κίνα, το νυφικό που ανεμίζει στη στέπα της Μογγολίας, παιδιά που παίζουν ποδόσφαιρο σε ένα Μαροκινό σοκάκι. Η επανάληψη των ανθρώπινων χειρονομιών σε όλες τις ηπείρους υποδηλώνει συνέχεια μέσα στην ποικιλομορφία. Για αυτόν, η φωτογραφία είναι μια αναζήτηση της κοινής αισθητικής γραμματικής της ανθρωπότητας, είναι η «μαγική» ανακάλυψη, το καθηλωτικό αναπάντεχο. Επιπρόσθετα το πραγματικά εντυπωσιακό φωτογραφικό έργο του -τόσο σε όγκο όσο και αισθητική, προσφέρει έναν τρόπο αναγνώρισης και διατήρησης της τοπικής ιστορίας, κάτι που οι μεγάλης κλίμακας δράσεις συχνά δυσκολεύονται να επιτύχουν. Είναι κρίμα που το έργο του, παρά την οικουμενικότητά του, βρίσκεται καθηλωμένο σε στενά γεωγραφικά πλαίσια.

Τελικά, αυτό που τους ενώνει δεν είναι η γεωγραφία, αλλά το βλέμμα. Και οι δύο φωτογράφοι μετατρέπουν την περιπλάνηση σε τρόπο σκέψης. Είτε περιορίζονται σε ένα μόνο οικοδομικό τετράγωνο είτε εκτείνονται σε ολόκληρες ηπείρους, το έργο τους επιμένει ότι η σημασία δεν βρίσκεται στην καινοτομία του τόπου, αλλά στο βάθος του βλέμματος. Η επανάληψη του αστικού παρατηρητή και η ποικιλία του παγκόσμιου εξερευνητή είναι δύο όψεις της ίδιας παρόρμησης: να κατανοήσουμε πώς το φως, ο χρόνος και η ανθρώπινη παρουσία διασταυρώνονται στο φωτογραφικό κάδρο, δημιουργώντας μια καίρια και εύγλωττη καταγραφή ενός κόσμου που υφίσταται ραγδαίες αλλαγές.

Οι Θωμάς Τενεκετζής και Λουίς Μπράγκα μας δείχνουν πώς η τεχνική αρτιότητα, η εννοιολογική ευαισθησία και η αισθητική συνέπεια μπορούν να συνυπάρχουν, ακόμη κι όταν το βλέμμα στρέφεται προς διαφορετικούς ορίζοντες. Ο ένας βρίσκει το σύμπαν του μέσα σε μια πόλη· ο άλλος το αναζητά σε ολόκληρο τον κόσμο. Και οι δύο, όμως, μας θυμίζουν πως η ουσία της φωτογραφίας δεν βρίσκεται στο πόσο μακριά ταξιδεύεις, αλλά στο πόσο βαθιά κοιτάζεις. (Κ. Λ.)

Δείτε επίσης:

ο Κάππα Λάμδα ανάμεσα στους ... Χουάν Κρισοστόμο Μέντεζ Άβαλος και Κάρλο Μολίνο

ο Κάππα Λάμδα ανάμεσα στους ... Άρθουρ Φέλιγκ και Xαράλαμπο-Ενρίκε Μετινίδη

Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ' οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)