3.30' διάβασμα
Πρωτοποριακή μελέτη αποδεικνύει τη θετική επίδραση της τέχνης στο σώμα
 |
| © Kirsty O'Connor/PA via AP Photo |
Η πρωτοποριακή μελέτη που ξεκίνησε από το Art Fund’s National Art Pass παρέχει τα πιο πειστικά επιστημονικά στοιχεία μέχρι σήμερα ότι η θέαση έργων τέχνης έχει άμεσα, μετρήσιμα οφέλη για την υγεία και την ευεξία μας.
Πραγματοποιήθηκε από το King's College London και συγχρηματοδοτήθηκε από το Art Fund, τον εθνικό φιλανθρωπικό οργανισμό του Ηνωμένου Βασιλείου για μουσεία και γκαλερί, και το Psychiatry Research Trust. Η μελέτη μέτρησε τις φυσιολογικές αντιδράσεις των συμμετεχόντων ενώ παρακολουθούσαν αριστουργήματα παγκοσμίου φήμης καλλιτεχνών, όπως ο Μανέ, ο Βαν Γκογκ και ο Γκογκέν, σε μια γκαλερί.
 |
| Το έργο του Πολ Γκογκέν, Te Rerioa (Το Όνειρο), ήταν ένα από τα έργα τέχνης που χρησιμοποιήθηκαν στη μελέτη. © Art Fund Courtauld Gallery |
Η έρευνα διαπίστωσε ότι η τέχνη ενεργοποιεί ταυτόχρονα το ανοσοποιητικό, το ενδοκρινικό (ορμονικό) και το αυτόνομο νευρικό σύστημα – κάτι που δεν είχε καταγραφεί ποτέ πριν. Το Art Fund ελπίζει ότι τα ευρήματα θα ενθαρρύνουν περισσότερους ανθρώπους να επισκεφθούν τα μουσεία και γκαλερί για να βιώσουν αυτά τα αποδεδειγμένα οφέλη για την υγεία από πρώτο χέρι.
Ο Δρ Τόνι Γουντς, ερευνητής στο King's College London, δήλωσε: «Η έρευνα δείχνει ξεκάθαρα τις ιδιότητες του πρωτότυπου έργου τέχνης που μειώνουν το στρες και την ικανότητά του να μας ενθουσιάζει, να μας καθηλώνει και να μας διεγείρει ταυτόχρονα. Από επιστημονική άποψη, το πιο συναρπαστικό συμπέρασμα είναι ότι η τέχνη είχε θετική επίδραση σε τρία διαφορετικά συστήματα του οργανισμού – το ανοσοποιητικό, το ενδοκρινικό και το αυτόνομο σύστημα – ταυτόχρονα. Πρόκειται για μια μοναδική ανακάλυψη που μας εξέπληξε πραγματικά.»
Στη μελέτη συμμετείχαν 50 εθελοντές ηλικίας 18-40 ετών, οι οποίοι είτε είδαν τα αυθεντικά έργα τέχνης στη γκαλερί Κουρτώ του Λονδίνου είτε αναπαραγωγές των ίδιων πινάκων σε ένα αντίστοιχο περιβάλλον εκτός γκαλερί. Πραγματοποιήθηκε μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου 2025. Οι συμμετέχοντες παρακολουθήθηκαν για τη μεταβλητότητα του καρδιακού ρυθμού και τη θερμοκρασία του δέρματος χρησιμοποιώντας ψηφιακούς μετρητές ερευνητικού επιπέδου, προκειμένου να καταγραφούν τα επίπεδα ενδιαφέροντος και διέγερσης. Τα επίπεδα κυτοκινών και κορτιζόλης μετρήθηκαν επίσης μέσω δειγμάτων σάλιου, παρέχοντας μια σαφή ένδειξη των επιπέδων στρες.
 |
| μία συμμετέχουσα παρατηρεί την 'Αυτοπροσωπογραφία με μπανταρισμένο αυτί' του Βίνσεντ βαν Γκογκ (1889) στην Πινακοθήκη Κουρτώ. © Art Fund Courtauld Gallery |
Τα επίπεδα κορτιζόλης – της βασικής ορμόνης του στρες – μειώθηκαν κατά μέσο όρο 22% στην ομάδα της γκαλερί, σε σύγκριση με μόλις 8% στην ομάδα της αναπαραγωγής. Όσοι παρατηρούσαν πρωτότυπη τέχνη είχαν επίσης πιο δυναμική καρδιακή δραστηριότητα – υποδεικνύοντας ότι η τέχνη ενεργοποιεί το σώμα τόσο μέσω της συναισθηματικής διέγερσης όσο και μέσω της ρύθμισης του στρες.
Οι προφλεγμονώδεις κυτοκίνες (IL-6 και TNF-α) – οι οποίες συνδέονται με το άγχος και μια σειρά χρόνιων ασθενειών – μειώθηκαν κατά 30% και 28% αντίστοιχα σε όσους είδαν τα αυθεντικά έργα τέχνης, ενώ δεν παρατηρήθηκε καμία αλλαγή στην ομάδα που είδε αναπαραγωγές των έργων. Αυτό υποδηλώνει ότι η τέχνη έχει πιθανή ηρεμιστική επίδραση στις φλεγμονώδεις αντιδράσεις του οργανισμού.
Επεκτείνοντας το γιατί αυτό βοηθά να αποδείξουμε ότι η τέχνη είναι καλή για εμάς, ο Δρ Γουντς είπε: «Οι ορμόνες του στρες και οι δείκτες φλεγμονής όπως η κορτιζόλη, η IL-6 και ο TNF-άλφα συνδέονται με ένα ευρύ φάσμα προβλημάτων υγείας, από καρδιαγγειακές παθήσεις και διαβήτη μέχρι άγχος και κατάθλιψη. Το γεγονός ότι η θέαση πρωτότυπης τέχνης μείωσε αυτούς τους δείκτες υποδηλώνει ότι οι πολιτιστικές εμπειρίες μπορεί να διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στην προστασία τόσο του μυαλού όσο και του σώματος».
Εκτός από το ότι φάνηκαν λιγότερο αγχωμένοι, οι συμμετέχοντες παρουσίασαν επίσης φυσιολογικά σημάδια ενθουσιασμού κατά την παρατήρηση έργων τέχνης, όπως πτώση της θερμοκρασίας του δέρματος (-0,74 βαθμούς Κελσίου) και μεγαλύτερη ποικιλία στα μοτίβα των καρδιακών παλμών, καθώς και υψηλότερους συνολικούς καρδιακούς ρυθμούς – υποδεικνύοντας εκρήξεις συναισθηματικής διέγερσης.
Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η τέχνη μπορεί να διεγείρει, να χαλαρώσει βαθιά και να μειώσει τα επίπεδα στρες ταυτόχρονα όταν τη βλέπουμε σε μια γκαλερί – κάτι που οι ειδικοί λένε ότι είναι ουσιαστικά μια «πολιτισμική άσκηση για το σώμα».
 |
| Ο πίνακας του Μανέ 'Ένα Μπαρ στο Φολί Μπερζέρ' δεν είναι μόνο ένα διάσημο αριστούργημα, αλλά και ένα χρήσιμο εργαλείο αποσυμπίεσης, σύμφωνα με τη μελέτη © Art Fund Courtauld Gallery |
Ο Δρ Γουντς πρόσθεσε: «Εν ολίγοις, η μοναδική και πρωτότυπη μελέτη μας παρέχει αδιάσειστα στοιχεία ότι η θέαση έργων τέχνης σε μια γκαλερί είναι "καλή για εσάς" και συμβάλλει στην περαιτέρω κατανόησή μας για τα θεμελιώδη οφέλη της. Στην ουσία, η Τέχνη δεν μας συγκινεί μόνο συναισθηματικά – ηρεμεί και το σώμα.»
Η έρευνα αποκάλυψε επίσης ότι ούτε τα στοιχεία της προσωπικότητας ούτε η συναισθηματική νοημοσύνη επηρέασαν τις απαντήσεις, υποδηλώνοντας ότι τα ευρύτερα οφέλη της τέχνης για την υγεία του σώματος είναι καθολικά.
Ενώ προηγούμενες μελέτες έχουν συνδέσει τις τακτικές επισκέψεις σε γκαλερί με τη μακροπρόθεσμη ευεξία, αυτή είναι η πρώτη που καταγράφει τα φυσιολογικά οφέλη σε πραγματικό χρόνο κατά την προβολή έργων τέχνης, αποδεικνύοντας τα άμεσα πλεονεκτήματά της.
Η διευθύντρια του Art Fund, Τζένη Γουόλντμαν, δήλωσε: «Αυτή η μελέτη αποδεικνύει για πρώτη φορά αυτό που νιώθουμε εδώ και καιρό στο Art Fund – ότι η τέχνη είναι πραγματικά καλή για εσάς. Αυτό που είναι ιδιαίτερα συναρπαστικό είναι ότι τα ευρήματα δείχνουν ότι αυτά τα οφέλη είναι καθολικά – μπορούν να τα βιώσουν όλοι.»
 |
| συμμετέχουσες στη μελέτη παρατηρούν την ΄'εναστρη νύχτα' (1889) του Βίνσεντ βαν Γκογκ © Art Fund Courtauld Gallery |
Η μελέτη αντιπροσωπεύει μια επιτυχημένη συνεργασία συγχρηματοδότησης μεταξύ του Art Fund και της φιλανθρωπικής οργάνωσης ψυχικής υγείας, του Psychiatry Research Trust.
Ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Έρευνας Ψυχιατρικής, Καθηγητής Κάρμινε Παριάντε, δήλωσε: «Είμαστε πολύ χαρούμενοι που συνεργαστήκαμε τόσο στενά με το Art Fund. Το Ίδρυμα χρηματοδοτεί έρευνα και εκπαίδευση στην ψυχική υγεία και αυτός ο τύπος διεπιστημονικής έρευνας, σχετικός τόσο με την επιστήμη όσο και με την ευημερία, είναι ακριβώς ο τύπος μελετών που χρειάζονται για να κατανοήσουμε πώς οι τέχνες επηρεάζουν τόσο το μυαλό όσο και το σώμα».
με στοιχεία από artfund
επιμέλεια-μετάφραση: Κάππα Λάμδα
© periopton
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ' οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)
