3.30' διάβασμα
Φωτογραφίες από το 1968 αποκαλύπτουν τις σχεδόν καταστροφικές ζημιές που προκλήθηκαν όταν ένας βάνδαλος προσπάθησε να αφαιρέσει το κεφάλι από το έργο «Νεαρή γυναίκα καθισμένη στο βιργινάλιο».
 |
| Γιοχάνες Βερμέερ, «Νεαρή γυναίκα καθισμένη στο βιργινάλιο» (1670-72) φωτο: Wikimedia Commons |
Το 1968, η «Νεαρή γυναίκα καθισμένη στο βιργινάλιο» του Βερμέερ (1670-72) που εκτίθετο στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου, βανδαλίστηκε χωρίς να κυκλοφορήσουν φωτογραφίες εκείνη την εποχή.
Αυτό που κάνει αυτή την επίθεση εξαιρετικά ανησυχητική, γράφει ο Μάρτιν Μπέιλυ στην artnewspaper, είναι ότι ο βάνδαλος προσπάθησε να αφαιρέσει εντελώς την πιο σημαντική περιοχή της σύνθεσης: το κεφάλι της νεαρής γυναίκας.
Όπως είπε ο τότε διευθυντής του μουσείου, Μάρτιν Ντέιβις, στους επιτρόπους: «Φαίνεται πιθανό ότι αυτή ήταν μια προσπάθεια να κοπεί το κεφάλι». Αν ο βάνδαλος είχε πετύχει, πιθανότατα θα είχε κλέψει το κυκλικό κομμάτι καμβά (λίγο πάνω από 10 εκατοστά σε διάμετρο).
Η απώλεια του κεφαλιού θα ήταν τόσο καταστροφική που θα ήταν πολύ πιθανό να καθίστατο αδύνατη η αποκατάσταση του πίνακα με ουσιαστικό τρόπο. Η «Νεαρή γυναίκα καθισμένη στο βιργινάλιο» θα έπρεπε τότε να αποσυρθεί μόνιμα από την έκθεση – υποβαθμίζοντας ουσιαστικά το μικρό σωζόμενο έργο του Βερμέερ.
Ο δράστης στην Εθνική Πινακοθήκη δεν ταυτοποιήθηκε ποτέ, καθώς η επίθεση δεν έγινε αντιληπτή καθώς αυτό συνέβη πριν από την ύπαρξη συστημάτων οπτικής καταγραφής. Ως εκ τούτου δεν συνελήφθη και τίποτα απολύτως δεν είναι γνωστό για τα κίνητρά του.
Η «Νεαρή γυναίκα καθισμένη στο βιργινάλιο» κρεμόταν εκείνη την εποχή σε μια «ολλανδική» αίθουσα, στο κάτω επίπεδο της Εθνικής Πινακοθήκης. Φύλακας υπήρχε, αλλά μπορούσε να δει μόνο δέκα από τα 25 έργα, καθώς αυτά ήταν εκτεθιμένα σε κόγχες. Στις 22 Μαρτίου 1968 η αίθουσα άνοιξε στις 10 π.μ., αλλά ούτε ένας επισκέπτης δεν μπήκε μέχρι τις 11:15 π.μ. Λίγο μετά τις 12 το μεσημέρι, ένας επισκέπτης είδε τις τρομερές ζημιές, αλλά υπέθεσε ότι το γνώριζαν ήδη και δεν το ανέφερε τότε στον καθισμένο φύλακα.
Μέχρι τη 1 το μεσημέρι, μια ώρα (και πιθανώς σχεδόν δύο ώρες) μετά το περιστατικό, κανένας από τους καθισμένους φύλακες δεν είχε εντοπίσει τον κατεστραμμένο Βερμέερ. Τότε μόνο ένας επισκέπτης ειδοποίησε το προσωπικό. Ο Βερμέερ κατέβηκε γρήγορα και μεταφέρθηκε στο εργαστήριο συντήρησης.
Εκείνο το απόγευμα κυκλοφόρησε μια σύντομη ανακοίνωση Τύπου, αφού τέθηκαν ερωτήσεις από την εφημερίδα Daily Express. Ένας εκπρόσωπος του μουσείου δήλωσε ότι «ευτυχώς κανένας κομμάτι δεν αφαιρέθηκε και η απώλεια χρώματος είναι ελάχιστη». Αυτό δεν έδωσε καμία ιδέα για την έκταση της ζημιάς—και πόσο κοντά ήταν σε μια ολοκληρωτική καταστροφή. Η δήλωση πρόσθεσε ότι η αποκατάσταση «δεν θα παρουσιάσει σοβαρό πρόβλημα».
Η εξέταση του πίνακα αποκάλυψε ότι ένα αιχμηρό εργαλείο, πιθανότατα ξυράφι, είχε χρησιμοποιηθεί για να κόψουν γύρω από το μεγαλύτερο μέρος του κεφαλιού της γυναίκας. Κατά το ένα τέταρτο του σκισίματος, η λεπίδα είχε διαπεράσει πλήρως τον καμβά, περνώντας ανάμεσα στα μάτια της γυναίκας. Το υπόλοιπο προκάλεσε βαθιά σχισμή, αλλά το κεφάλι δεν αφαιρέθηκε. Ο Βερμέερ είχε επενδυθεί με νέο καμβά μόλις τρία χρόνια νωρίτερα, και αυτό το επιπλέον πάχος μπορεί να δυσκόλεψε ίσως τον δράστη να διαπεράσει τον καμβά. Αυτό αντιπροσώπευε μια πολύ ασυνήθιστη μορφή βανδαλισμού, αλλά η αφαίρεση ενός βασικού μέρους του καμβά θα καθιστούσε εξαιρετικά δύσκολη την αποκατάσταση του πίνακα.
 |
| φωτογραφία του βανδαλισμένου πίνακα |
Ο Ντέιβις ανέφερε στους επιτρόπους: «Ανησύχησα όταν παρατήρησα ότι ο φύλακας που ήταν σε υπηρεσία, από την καρέκλα του στη μία άκρη του δωματίου, μπορούσε να δει μόνο δέκα από τους 25 πίνακες». Πρόσθεσε ότι «ο μικρός αριθμός επισκεπτών εκείνο το πρωί ήταν ένας επιπλέον ανησυχητικός παράγοντας· μια σημαντική προστασία για τις εικόνες είναι η ύπαρξη πολλών επισκεπτών στους χώρους».
Μετά την επίθεση, ο Ντέιβις τάχθηκε υπέρ της δημοσίευσης μιας φωτογραφίας από τις ζημιές, αλλά οι επίτροποι το απέρριψαν. Ένας από αυτούς, ο καλλιτέχνης Άντριου Φορτζ, θεώρησε «λάθος να δημοσιευθεί... μια φωτογραφία που θα μπορούσε κάλλιστα να ενθουσιάσει το άτομο που διέπραξε την θηριωδία». Ένας άλλος από τους επιτρόπους, ο γλύπτης Χένρι Μουρ, συμφώνησε, λέγοντας ότι θα «έστρεφε ξανά την προσοχή στο περιστατικό».
Ο Φορτζ συνέδεσε τον βανδαλισμό με το γεγονός ότι η φωτογραφία του πίνακα «εμφανιζόταν τώρα σε αφίσες που διαφήμιζαν την γκαλερί». Η επίτροπος Βερόνικα Γουέτζγουντ, ιστορικός, πίστευε επίσης ότι η ανάρτηση της αφίσας σε 200 σταθμούς του μετρό και του τρένου ήταν συνδεδεμένη.
 |
| η αφίσα με τον πίνακα του Βερμέερ |
Ο Έντουαρντ Πλέιφερ, πρότεινε ότι η γκαλερί θα έπρεπε να «επιτρέψει σε οποιονδήποτε εκπρόσωπο του Τύπου -που τυχόν το ζητήσει- να δει τη φωτογραφία, αλλά ότι σε καμία περίπτωση δεν θα έπρεπε να δημοσιευτεί». Συμφώνησαν σ' αυτό, ωστόσο δεν υπήρξε δημοσιογραφικό ενδιαφέρον. Δεν κυκλοφόρησαν φωτογραφίες και υπήρξαν μόνο πολύ σύντομες ειδήσεις στον Τύπο (η μεγαλύτερη ήταν μόλις 130 λέξεις), με βάση την ανακοίνωση της γκαλερί. Το περιστατικό δεν καταγράφηκε στην ετήσια έκθεση της γκαλερί. Από τότε, η ζημιά δεν έχει τύχει σχεδόν καμίας κάλυψης στη βιβλιογραφία για τον Βερμέερ. Αναμφισβήτητα, περισσότερη δημοσιότητα την ημέρα του περιστατικού θα μπορούσε να είχε ενθαρρύνει έναν επισκέπτη να επικοινωνήσει με την γκαλερί με πολύτιμες πληροφορίες.
Η «Νεαρή γυναίκα καθισμένη στο βιργινάλιο», συντηρήθηκε στην περιοχή που είχε υποστεί ζημιές μέσα σε λίγες μέρες από το περιστατικό. Επανεκτέθηκε (σε άλλη αίθουσα) στις 11 Απριλίου 1968, τρεις εβδομάδες μετά την επίθεση. Περιττό να πούμε ότι ο πίνακας του Βερμέερ προστατεύτηκε στη συνέχεια με πλέξιγκλας. Η αποκατάσταση αποδείχθηκε πολύ επιτυχημένη και πλέον είναι ουσιαστικά ανεπαίσθητη όταν βλέπει κανείς τον Βερμέερ κάτω από τον φωτισμό της γκαλερί.
επιμέλεια-απόδοση: Κάππα Λάμδα
© periopton
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ' οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)
