Μάρτιν Παρ (1952-2025)

2' διάβασμα

Ο Μάρτιν Παρ, ο Βρετανός φωτογράφος του οποίου οι εναργείς, σατιρικές και βαθιά ανθρώπινες παρατηρήσεις αναμόρφωσαν τον τρόπο που βλέπουμε την καθημερινή ζωή, πέθανε σε ηλικία 73 ετών, αφήνοντας πίσω του ένα έργο που άλλαξε μόνιμα το τοπίο της σύγχρονης οπτικής κουλτούρας.

Μάρτιν Παρ, εκτύπωση εξ επαφής
για την ενότητα The Last Resort (1985)
© Martin Parr / Magnum Photos

Γεννημένος στο Έπσομ, στο Σάρεϊ, ο Παρ ανακάλυψε τη φωτογραφία νωρίς, υπό την επιρροή του παππού του, ενός ενθουσιώδους ερασιτέχνη φωτογράφου. Αυτή η πρώιμη σπίθα εξελίχθηκε σε μια καριέρα που διήρκεσε πέντε δεκαετίες, κατά τη διάρκεια της οποίας ο Παρ έγινε μια από τις πιο ξεχωριστές φωνές και αναδιαμόρφωσε την τεκμηριωτική φωτογραφία. Η ιδιοφυΐα του Παρ βρισκόταν στην ικανότητά του να ανακαλύπτει βαθύ νόημα στο κοινότοπο. Οι ζωντανές, κορεσμένες εικόνες του από παραθαλάσσια θέρετρα, επαρχιώτικα πανηγύρια, σουπερμάρκετ και πισίνες έγιναν εμβληματικά ντοκουμέντα της βρετανικής κουλτούρας. Επίσης με το διάχυτο πνευματώδες χιούμορ στη σύνθεση, δημιούργησε μια άμεσα αναγνωρίσιμη αισθητική – μια αισθητική που αποκάλυπτε τόσο την σάτιρα όσο και την διακριτική συγκίνηση των συνηθισμένων στιγμών.

Η καταξίωση του Παρ ήρθε με το The Last Resort (1986), μια απαράμιλλα ζωντανή απεικόνιση παραθεριστών της εργατικής τάξης στο Νιου Μπράιτον. Η σειρά επαινέθηκε και αμφισβητήθηκε εξίσου, καθιερώνοντας τον Παρ ως οξυδερκή παρατηρητή των κοινωνικών πραγματικοτήτων και της καταναλωτικής κουλτούρας. Τα μεταγενέστερα έργα του – που κυμαίνονται από βρετανικές παραθαλάσσιες πόλεις μέχρι παγκόσμιους τουριστικούς προορισμούς – επέκτειναν αυτό το όραμα, συχνά εξισορροπώντας την αγάπη με την κριτική.

Σε μια εποχή που οι φωτογράφοι που ήθελαν να θεωρούνται «σοβαροί» έπρεπε να φωτογραφίζουν σε ασπρόμαυρο, ο Παρ υιοθέτησε με θάρρος την έγχρωμη φωτογραφία, επηρεασμένος από Αμερικανούς πρωτοπόρους όπως ο Στίβεν Σορ και ο Ουίλιαμ Έγκλεστον. Αυτή η επιλογή αποδείχθηκε αμφιλεγόμενη. Το έργο του διχάζει τόσο έντονα τις απόψεις που ο Ανρί Καρτιέ-Μπρεσόν του είπε το περίφημο, ότι φαινόταν να προέρχεται από άλλο πλανήτη. Η απάντηση του Παρ αποτυπώθηκε στο χαρακτηριστικό του χιούμορ και στην πεποίθησή του για την υπεράσπιση του καλλιτεχνικού του οράματος.
Οι φωτογραφίες του δεν υποχώρησαν ποτέ μπροστά στην πραγματικότητα. Έδειχναν αγύμναστα κορμιά, φαγητό που καταναλωνόταν χωρίς χάρη, πλούτο που επιδεικνυόταν χωρίς αυτοσυγκράτηση. Ωστόσο, κάτω από την φαινομενική κριτική έτρεχε ένα βαθύ ρεύμα ενσυναίσθησης και γνήσιας περιέργειας για το πώς ζουν οι άνθρωποι. Όπως εξήγησε ο ίδιος ο Παρ για τη Βρετανία, υπήρχαν πολλά πράγματα που δεν του άρεσαν, αλλά ήταν επίσης τα χόμπι, τα πανηγύρια, οι γεωργικές εκθέσεις, οι παραλίες και τα φλιτζάνια τσάι που αγαπούσε. Η φωτογραφία έγινε η θεραπεία του, καθορίζοντας τη ζωή του.

Έδειξε ότι η τεκμηριωτική φωτογραφία μπορούσε να είναι πολύχρωμη, χιουμοριστική και βαθιά προσωπική ενώ παρέμενε κοινωνικά δεσμευμένη. Απέδειξε ότι η καθημερινότητα αξίζει ιδιαίτερης προσοχής, ότι η κατανάλωση και η αναψυχή αποκαλύπτουν ποιοι είμαστε, και ότι η κριτική μπορεί να συνυπάρχει με την τρυφερότητα.

Το 1994 ο Παρ εντάχθηκε στο πρακτορείο Magnum, διατελώντας και πρόεδρός του από το 2013 έως το 2017, παρά την αρχική αντίδραση ορισμένων μελών που έβρισκαν την αισθητική του πολύ ριζοσπαστική. (Κ. Λ.)

επιμέλεια-κείμενο: Κάππα Λάμδα